การศึกษาธรรมะก็เท่ากับศึกษาธรรมชาติ - พุทธทาสภิกขุ

การศึกษาธรรมะก็เท่ากับศึกษาธรรมชาติ.

มีธรรมะในลักษณะที่เป็นตัวธรรมชาติ,

ธรรมะที่เป็นตัวกฎของธรรมชาติ,

หรือเป็นหน้าที่ที่มนุษย์จะต้องปฏิบัติตามกฎของธรรมชาติ,

หรือว่าผลที่เกิดขึ้นมาตามกฎของธรรมชาติ,

ล้วนแต่เป็นธรรมชาติ.

.

ฉะนั้น เมื่อเราพูดว่า “ธรรมะ”

ความหมายเล็งไปถึงธรรมชาติในแง่นี้ในปริยายนี้ ในลักษณะนี้.

.

ผู้ใดเห็นธรรมลึกซึ้งจริงๆ ผู้นั้นจะเห็นธรรมชาติ ,

เห็นเป็นธรรมชาติไปหมด, สามารถทำกิเลสให้เป็นโพธิได้

ทำความทุกข์ให้เป็นความดับทุกข์ได้;

เพราะเป็นธรรมชาติเหมือนกัน

.

ทำชั่วให้หมดความหมาย

ทำดีให้หมดความหมาย

ให้กลายเป็นธรรมชาติได้.

นี้หมายความว่า ทำกิเลสให้เป็นโพธิ ทำโพธิให้เป็นกิเลสก็ได้;

หรือว่าให้เหมือนกันไปเสียเลย ให้เป็นธรรมชาติเสียทั้งนั้น.

.

คนที่ไม่รู้ก็เห็นว่า ธรรมชาติบ้าง ไม่ใช่ธรรมชาติบ้าง ครึ่ง ๆ บ้าง;

นี่คือคนที่ไม่รู้ธรรมะ. พวกนักธรรม พวกมหาเปรียญ

พวกที่เรียนกันมากมาย มีดีกรีมากมายนั้น

ยิ่งยึดมั่นถือมั่นตัวหนังสือมาก ยึดมั่นถือมั่นคำพูดมาก;

เพราะฉะนั้น…

ยิ่งเรียนยิ่งไม่รู้;

พวกนี้แหละคือพวกที่ยิ่งเรียนยิ่งไม่รู้,

ยิ่งเรียนพุทธศาสนา ยิ่งไม่รู้พุทธศาสนา.

.

ผมยังจำได้ประโยคนี้ ที่ว่า…

ยิ่งเรียนพุทธศาสนา ยิ่งไม่รู้พุทธศาสนา

ที่คุรุสภา. นี่คุณฟังถูกไหมว่า…

.

“ยิ่งเรียนพุทธศาสนา ยิ่งไม่รู้พุทธศาสนา”.

ถ้าไม่รู้ก็เอาไปคิด จดจำเอาไปคิด.

เมื่อคราวหนึ่งผมพูดว่า...

“ยิ่งเรียนพุทธศาสนา ยิ่งไม่รู้พุทธศาสนา”

เขาเลยเถียงกันใหญ่; ก็เลยพูดตัดบท

คล้ายๆ ว่า เป็นคำพูดบ้า ๆ บอ ๆ ไม่อยากพูดมาก

.

ในที่สุดผมบอกว่า…

ยิ่งเรียนธรรมชาตินั่นแหละ ยิ่งรู้พุทธศาสนา,

ยิ่งเรียนธรรมชาติ ยิ่งรู้พุทธศาสนา;

ยิ่งเรียนพุทธศาสนา ยิ่งไม่รู้พุทธศาสนา;

เพราะไปเอาอะไรบ้า ๆ บอ ๆ มาเป็นพุทธศาสนา :

เอาปริยัติ เอาคำสอน เอาหนังสือ เอาหลัก

เอาความคิดเห็นอะไรมาเป็นพุทธศาสนาเสียก่อนแล้ว;

ยิ่งเรียนพุทธศาสนาตามความคิดของท่านผู้ใดผู้หนึ่งแล้ว

ยิ่งไม่รู้พุทธศาสนา.

ฟังผิว ๆ เผิน ๆ อาจจะฟังไม่ถูก ฟังไม่เข้าใจ;

แต่พอพูดว่า “ยิ่งเรียนธรรมชาติซิ ยิ่งรู้พุทธศาสนา”

นี่พอจะฟังถูก.

.

พูดย้อนหลังอีกว่า :

“ยิ่งเรียนพุทธศาสนา ยิ่งไม่รู้พุทธศาสนา” นี้อย่างไรกัน;

เขาให้คุณเรียนพุทธศาสนา;

ทำไมไม่คิดว่าพุทธศาสนาเป็นธรรมชาติเล่า.

มันเป็นเรื่องไปคิด เป็นของตั้งขึ้นบัญญัติขึ้น

พระพุทธเจ้าท่านตั้งขึ้น,

หรือว่าเป็นของที่พระอาจารย์ผู้มีปัญญาตั้งขึ้น,

ใครจะไปแตะต้องไม่ได้ ทุกตัวอักษรศักดิ์สิทธิ์ไปหมด

เหมือนที่เขากำลังพูดกันอยู่เดี๋ยวนี้เวลานี้.

ยิ่งเรียนพุทธศาสนาแบบนี้ ยิ่งไม่รู้พุทธศาสนา :

คือยังยึดมั่นถือมั่นในคำพูด ในตัวหนังสือ

ในเรื่องราวเหล่านั้นมากขึ้น ๆ มากขึ้น ๆ.

.
#พุทธทาสภิกขุ
#ธรรมปาฏิโมกข์_เล่ม_๑ #หน้า_๔๒๒-๔๒๔