หลักปฏิจจสมุปบาท ทำให้เห็นอะไร?
.
“หลักปฏิจจสมุปบาท แสดงให้เห็นอาการที่กระบวนการของธรรมชาติเกิดเป็นปัญหาขึ้นแก่คน เพราะอวิชชา ตัณหา อุปาทาน ได้อย่างไร และในเวลาเดียวกัน กระบวนการของธรรมชาตินั้น ก็แสดงให้เห็นอาการที่สิ่งทั้งหลายสัมพันธ์เนื่องอาศัยเป็นเหตุปัจจัยต่อกัน เป็นรูปกระแสซึ่งไหลวน
.
ในภาวะที่เป็นกระแสนี้ ขยายความหมายออกไปให้เห็นแง่ต่างๆได้ คือ สิ่งทั้งหลายมีความสัมพันธ์เนื่องอาศัยเป็นปัจจัยแก่กัน สิ่งทั้งหลายมีอยู่โดยความสัมพันธ์ สิ่งทั้งหลายมีอยู่ด้วยอาศัยปัจจัย สิ่งทั้งหลายไม่มีความคงที่อยู่อย่างเดิม แม้แต่ขณะเดียว สิ่งทั้งหลายไม่มีอยู่โดยตัวของมันเอง คือ ไม่มี “ตัวตน” ที่แท้จริงของมัน สิ่งทั้งหลายไม่มีมูลการณ์หรือต้นกําเนิดเดิมสุด
.
พูดอีกนัยหนึ่งว่า อาการที่สิ่งทั้งหลายปรากฏรูปเป็นต่างๆ มีความเจริญ ความเสื่อม เป็นไปต่างๆนั้น แสดงถึงสภาวะที่แท้จริงของมันว่าเป็น “กระแส” ความเป็นกระแสแสดงถึงการประกอบขึ้นด้วยองค์ประกอบต่างๆ รูปกระแสปรากฏเพราะองค์ประกอบทั้งหลายสัมพันธ์เนื่องอาศัยกัน กระแสดําเนินไปแปรรูปได้เพราะองค์ประกอบต่างๆ ไม่คงที่อยู่ แม้แต่ขณะเดียว องค์ประกอบทั้งหลายไม่คงที่อยู่ แม้แต่ขณะเดียว เพราะไม่มีตัวตนที่แท้จริงของมัน ตัวตนที่แท้จริงของมันไม่มี มันจึงขึ้นต่อเหตุปัจจัยต่างๆ เหตุปัจจัยต่างๆ สัมพันธ์ต่อเนื่องอาศัยกัน จึงคุมรูปเป็นกระแสได้ ความเป็นเหตุปัจจัยต่อเนื่องอาศัยกัน แสดงถึงความไม่มีต้นกําเนิดเดิมสุดของสิ่งทั้งหลาย”
.สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ( ป. อ. ปยุตฺโต )
ที่มา : จากหนังสือ “พุทธธรรม ฉบับปรับขยาย” ตอน ๓ ชีวิตเป็นไปอย่างไร บทที่ ๔ หัวข้อที่ ๔
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น